Enkelbreuk

Een enkelbreuk doet zich voor wanneer een bot aan 1 of meerdere zijden van de enkel gedeeltelijk of geheel is gebroken. De meeste enkelbreuken worden veroorzaakt door draailetsel en vallen, of letsel dat ontstaat bij sport en spel. Onder 50 jaar komen enkelbreuken met meest voor bij mannen. Boven 50 jaar hebben vrouwen meer enkelbreuken.

Het type breuk varieert van simpel tot complex en kan 1 of alle 3 botten, waaruit de enkel bestaat, betreffen. Het is belangrijk om bij enkelletsel behandeld te worden om vast te stellen of sprake is van een breuk. Fysiotherapie speelt, om terug te keren naar normale activiteit, een belangrijke rol bij behandeling en herstel van een enkelbreuk.

Wat is een enkelbreuk?

Een enkelbreuk is een geheel of gedeeltelijk gebroken bot aan 1 of beide zijden van het enkelgewricht. Er zijn verschillende typen enkelbreuken en 1, 2 of 3 botten kunnen gebroken zijn. De classificatie, gebaseerd op de hoeveelheid gebroken botten, is:

Breuk van de malleolus lateralis – Alleen het bot aan de buitenkant van de enkel, de fibula, is gebroken.
Breuk van de malleolus medialis – Alleen het bot aan de binnenkant van de enkel, de tibia, is gebroken.
Bi-malleolaire breuk – Twee botten zijn gebroken: de fibula en de tibia
Tri-malleolaire breuk – Drie botten zijn gebroken: de fibula, de tibia en de achterste malleolus (de tibia aan de achterkant van de voet).

De ernst van de breuk is geclassificeerd als:

Geen dislocatie – De delen van het gebroken bot blijven tegen elkaar aan.
Dislocatie – De 2 delen van het gebroken bot staan niet tegen elkaar aan.
Verbrijzeling – Er bevinden zich splinters of kleine botdeeltjes op de plaats van de breuk.
Complexe breuk – Het zachte weefsel rondom het gebroken bot is ernstig beschadigd.
Open (compound) breuk – Botdelen kunnen door de huid steken.

Wanneer meerdere botten gebroken zijn of wanneer de botten niet goed tegen elkaar staan, wordt de breuk als instabiel beschouwd en moet direct behandeld worden. Een open breuk geeft ook risico op infectie.

Signalen en symptomen van een enkelbreuk

Mensen die hun enkel breken kunnen het volgende ervaren:

Onmiddellijke, ernstige pijn na draailetsel of een val.
Een “plop” of “knak’ wordt gevoeld of gehoord op het moment van het letsel.
Zwelling in de enkel.
Gevoeligheid of pijn in het enkelgebied.
Moeite met gewicht op de enkel bij staan of lopen.
Helemaal niet in staat zijn gewicht op de enkel te dragen.
Blauwe plekken.
Pijn die toeneemt bij activiteit en afneemt bij rust.
Niet in staat om een schoen aan te trekken vanwege de zwelling en de pijn.
Een bult of vervorming die gezien of gevoeld wordt op de enkel.

Hoe wordt een enkelbreuk vastgesteld?

Als u bij uw fysiotherapeut komt na enkelletsel, zal de fysiotherapeut u vragen naar uw medische geschiedenis en hoe het letsel ontstaan is. Uw fysiotherapeut zal uw vermogen om te lopen en gewicht te dragen aan de gekwetste kant beoordelen en het gebied voorzichtig onderzoeken op zwellingen, vervormingen en gevoeligheid.

Uw fysiotherapeut zal uw voet en onderbeen ook onderzoeken om vast te stellen of ook andere gebieden letsel hebben opgelopen. Als een breuk wordt vermoed, zal uw fysiotherapeut met uw huisarts overleggen.

Een röntgenfoto is nodig om een enkelbreuk te bevestigen of uit te sluiten. U kunt daarna doorverwezen worden naar een orthopedisch specialist of spoedeisende hulp voor verdere behandeling.

Het is belangrijk om een enkelbreuk snel na ontstaan van het letsel door uw fysiotherapeut of arts te laten beoordelen om een ernstige verstuiking van een gebroken bot te onderscheiden.

Ga direct naar het ziekenhuis als het bot door de huid steekt.

Hoe kan een fysiotherapeut helpen bij een enkelbreuk?

Vóór operatie – Als u na het letsel bij uw fysiotherapeut bent en een enkelbreuk wordt vermoed, zal uw fysiotherapeut:

De eerste hulp/behandeling uitleggen: Rust, IJs, Druk en Omhoog leggen
Uw enkel vastzetten met een ijszwachtel of met een brace om beweging te beperken en zwelling te controleren.
IJs gebruiken om de pijn en zwelling tegen te gaan.
Uitleggen dat uw enkel omhoog gehouden moet worden om de zwelling te controleren.
Uitleggen dat u met krukken of een rollator moet lopen zonder gewicht op de gewonde enkel te zetten.
Aanbevelingen doen voor aanvullende behandeling via een orthopedisch specialist of de EHBO-afdeling.

Als u een gebroken enkel heeft zal de behandeling afhangen van de hoeveelheid gebroken botten en of sprake is van een simpele, complexe of open breuk. De eerste behandeling betreft het zetten en stabiliseren van de botten door een arts en wordt gedaan op de spoedeisende hulp in het ziekenhuis of, indien nodig, met een operatie.

Na operatie – Als een operatie nodig is, zal de enkel in het gips of een enkel-voetbrace worden gezet voor stabiliteit na de operatie. Een fysiotherapeut zal u, zodra u medisch stabiel bent, in het ziekenhuis opzoeken om u te helpen met opstaan. Uw fysiotherapeut zal u helpen met zitten op de rand van het bed en met staan.

U mag 6 tot 10 weken geen gewicht op uw enkel zetten. Uw fysiotherapeut zal u leren hoe u met een hulpmiddel, zoals krukken of een rollator, kunt lopen. U zult ook leren traplopen en trottoirs op- en afstappen met uw hulpmiddel.

Als een röntgenfoto bevestigt dat de breuk genezen is, zal uw dokter het gips verwijderen. Uw fysiotherapeut zal met u oefenen om veilig gewicht op uw enkel te zetten en de behandeling beginnen om u te helpen terug te keren naar uw dagelijkse activiteiten

Als u geen operatie nodig heeft – Een fysiotherapeut kan helpen bij de behandeling van een gebroken enkel, nadat die door een arts is behandeld en is geïmmobiliseerd. Nadat het bot is genezen, kan een fysiotherapeut u helpen om uw kracht, beweging, evenwicht terug te krijgen en weer te kunnen sporten.

Nadat uw gewonde been in het gips of een enkel-voetbrace is geplaatst, zal uw fysiotherapeut u leren lopen met krukken of een rollator zonder gewicht op de gewonde enkel te zetten. Uw fysiotherapeut leert u ook in en uit bed en uw auto te stappen. Uw fysiotherapeut verstrekt u ook de apparatuur die het beste past bij uw behoeften.

Als de genezing van de breuk op een röntgenfoto is vastgesteld, zal uw dokter het gips verwijderen en kunt u weer gewicht op het been gaan zetten en verder gaan met uw behandeling bij de fysiotherapeut.

Behandeling door de fysiotherapeut houdt in:

Loopinstructie – Uw fysiotherapeut zal u helpen om steeds wat meer gewicht op het gewonde been te zetten, zoals voorgeschreven door uw dokter.
Tredinstructie – Uw fysiotherapeut geeft u specifieke instructie en oefeningen om weer naar een normaal looppatroon te gaan. De nadruk zal liggen op hoe uw voet en enkel bewegen, en ook op de timing van uw stappen. U kunt op een loopband langzaam oefenen en ook op de trap.
Zwelling verminderen – Zwelling is normaal na een enkelbreuk. Behandeling kan bestaan uit massage, het gebruik van drukverband, ijs of warmte en het omhoog houden van de enkel in rust.
Oefening – Uw fysiotherapeut zal een oefenplan opstellen als het gips eraf is om u te helpen om de kracht en beweging van uw enkel terug te krijgen. Het is belangrijk om het vermogen om de enkel te buigen te herstellen om weer helemaal goed te kunnen lopen.
Herstel van enkelmobiliteit – Uw fysiotherapeut kan manuele therapie gebruiken om voorzichtig uw voet- en enkelgewricht, en ook het omliggende weefsel te bewegen, om zo stijfheid tegen te gaan en het buigbereik van de enkel te vergroten.
Terugkeer naar werk- of speelactiviteit – Terwijl u uw kracht en flexibiliteit terugkrijgt, zal uw fysiotherapeut specifieke activiteiten training voorschrijven voor uw werk, vrijetijd of sport.

Terugkeer naar volledige sportbeoefening gebeurt normaal gesproken tussen 12 tot 16 weken na een enkelbreuk.

Let op: fysiotherapeutische behandeling verschilt voor iedereen en hangt af van het type letsel, hoe u geneest en of u geopereerd bent, en ook van uw leeftijd en fysieke gezondheid.

Kan een enkelbreuk voorkomen worden?

Niet alle enkelbreuken kunnen worden voorkomen. Een aantal voorzorgsmaatregelen kan echter wel worden genomen.

Om het risico op enkelletsel te verkleinen:

Draag een goede en beschermende uitrusting als u sport.
Oefen om uw maximale kracht en fitheidsniveau te bereiken.
Draag goede schoenen en vervang sportschoenen regelmatig.

Om het risico op vallen te verkleinen:

Haal obstakels en rommel weg uit uw huis.
Werk en sport in goed verlichtte ruimtes.
Gebruik nachtverlichting in uw huis.
Installeer handgrepen in bad- of doucheruimtes.
Installeer leuningen aan beide kanten van trappen.
Blijf altijd sterk en fit.