Evenwichtsproblemen

Evenwichtsproblemen maken het voor mensen moeilijk om een stabiele en rechte houding aan te houden wanneer ze staan, lopen of zelfs zitten. Oudere mensen hebben meer risico op evenwichtsproblemen: bij 75% van de Nederlanders boven de 70 is vastgesteld dat ze een “afwijkend” evenwicht hebben. **Oudere vrouwen hebben meer kans dan oudere mannen op het ontwikkelen van evenwichtsproblemen, hoewel de verschillen tussen de geslachten klein zijn. **

Evenwichtsproblemen nemen met bijna 30% toe bij mensen boven de 80. Fysiotherapeuten ontwikkelen persoonlijke programma’s voor lichamelijke activiteit om te helpen met het verbeteren van kracht, stabiliteit en mobiliteit van mensen met evenwichtsproblemen.

Wat zijn evenwichtsproblemen?

Een evenwichtsprobleem ontstaat wanneer iemand moeite heeft om een stabiele en rechte houding aan te houden. Een reeks factoren kan evenwichtsproblemen veroorzaken, waaronder:

Spierzwakte
Gewrichtsstijfheid
Binnenoorproblemen
Sommige medicijnen (zoals die voor depressie en hoge bloeddruk)
Gebrek aan activiteit of een zittend bestaan
Ouderdom

Evenwichtsproblemen kunnen ook door medische aandoeningen worden veroorzaakt, zoals:

Beroerte
Ziekte van Parkinson
Multiple sclerose
Hersenletsel
Artrose
Ruggenmergletsel
Cognitieve aandoeningen
Diabetes

Evenwichtsproblemen komen voor wanneer 1 of meer van 4 systemen in het lichaam niet naar behoren functioneren:

Zicht
Binnenoor
Spierstelsel
Bewustzijn van de eigen lichaamshouding (proprioceptie)

Slecht zicht kan komen door ouderdom, oogvolgproblemen of oogziektes. Binnenoorproblemen (ook wel vestibulaire problemen) kunnen ontstaan door trauma, veroudering, slechte voeding of ziekte.

Gevoel voor de positie van het lichaam kan abnormaal worden ten gevolge van trauma of een ziekte zoals diabetes. Spierkracht en –flexibiliteit kunnen verminderen ten gevolge van gebrek aan oefening, een zittend bestaan of ziekte.

Het brein coördineert de impulsen van het oog, binnenoor en besef van lichaamspositie en stuurt signalen naar het spierstelsel om te bewegen of aanpassingen te doen om het evenwicht te bewaren. Als een of meer van de zintuigen niet de correcte signalen naar de hersenen stuurt of als het spierstelsel de noodzakelijke bewegingen niet kan uitvoeren, is iemand misschien niet in staat om het evenwicht te bewaren of te corrigeren.

Hoe voelt het evenwichtsprobleem aan ?

Iemand met evenwichtsproblemen kan te maken krijgen met struikelen, zwalken, strompelen, licht in het hoofd, draaiduizeligheid en vallen. Hoewel iemands “statische” evenwicht in orde kan zijn in stilstand of bij het uitvoeren van een enkele taak , kunnen “dynamisch” evenwichtsproblemen duidelijk worden wanneer wordt rondgelopen of wanneer meerdere dingen tegelijk gedaan worden (bijv. lopen en het hoofd draaien om tegen iemand anders te praten) of wanneer er weinig licht is (’s nachts of in een donkere kamer). Als iemands dynamische evenwicht afwijkend is, kan een val of mogelijk letsel het gevolg zijn.

Evenwichtsproblemen kunnen iemand bang maken om simpele dagelijkse dingen te doen. Daardoor kan spierkracht verloren gaan en kan men kwetsbaar worden omdat veeleisende of uitdagende bewegingen vermeden worden. Een persoon met evenwichtsproblemen kan zich gefrustreerd gaan voelen over de situatie en gedeprimeerd raken.

Hoe worden evenwichtsproblemen vastgesteld?

Als u eerst naar uw fysiotherapeut gaat, zal de fysiotherapeut een grondig onderzoek doen waarin uw gezondheidsgeschiedenis opgenomen wordt. Uw fysiotherapeut zal u ook gedetailleerde vragen stellen over uw situatie, zoals:

Hoe vaak ervaart u problemen met uw evenwicht?
Wat doet u als u evenwichtsproblemen ervaart?
Is uw evenwicht ’s nachts of in donkere ruimtes slechter?
Draait de kamer rond of voelt u zich uit-evenwicht?
Hoe vaak bent u afgelopen jaar gevallen?
Heeft u letsel opgelopen door te vallen?
Heeft u uw dagelijkse dingen veranderd of beperkt door uw evenwichtsproblemen?
Welke medicijnen gebruikt u?
Heeft u recentelijk een zicht- of gehoortest gehad?
Heeft u moeite met dagelijkse dingen?
Hoe vaak en welke dagelijkse oefeningen doet u?
Heeft u andere medische aandoeningen of problemen?
Bent u onder controle bij een dokter?
Wat zijn uw doelen?

Uw fysiotherapeut zal tests uitvoeren, zoals kracht- coördinatie, visueel volgen en evenwichtstest, om te uw algemene fysieke vermogen te bepalen. Uw fysiotherapeut kan samenwerken met uw dokter of een andere zorgverlener, die meer onderzoeken kunnen aanvragen om andere mogelijke onderliggende aandoeningen uit te sluiten.

Hoe kan een fysiotherapeut helpen bij evenwichtsproblemen ?

Fysiotherapeuten bieden verschillende mogelijkheden om evenwichtsproblemen te behandelen, gebaseerd op individuele behoeftes. Ze zijn getraind om verschillende lichaamssystemen te evalueren, inclusief de spieren, gewrichten, binnenoor, oog-volgvermogen, huidgevoeligheid en bewustzijn van de houding in de gewrichten (proprioceptie). Fysiotherapeuten zijn experts in het voorschrijven van actieve bewegingstechnieken en lichamelijke oefeningen om deze systemen te verbeteren, inclusief, versterking, strekken, proprioceptie-oefeningen, visueel volgen en binnenoor hertraining.

Uw fysiotherapeut kan helpen om uw evenwichtsproblemen te behandelen door de oorzaken te identificeren en persoonlijke behandelplannen te ontwerpen om uw specifieke behoeftes te bevredigen, inclusief oefeningen voor thuis. Uw fysiotherapeut kan u helpen om:

**Valrisico vermijden – **Uw fysiotherapeut zal mogelijk problematisch schoeisel beoordelen en zaken in uw huis die uw risico op evenwichtsproblemen of vallen vergroten. Gevaren in huis zijn bijvoorbeeld tapijten, slechte verlichting, loslopende huisdieren of mogelijke andere obstakels.
**Angst om te vallen verminderen – **Door specifieke problemen aan te pakken, die bij het onderzoek aan het licht zijn gekomen, helpt uw fysiotherapeut u om weer vertrouwen te krijgen in uw evenwicht en uw vermogen om vrij te bewegen en de dagelijkse activiteiten uit te voeren. Terwijl u vertrouwen opbouwt in uw evenwicht en lichamelijk vermogen, zult u beter in staat zijn om van de dagelijkse dingen te genieten
**Mobiliteit verbeteren – **Uw fysiotherapeut zal u helpen om het vermogen terug te krijgen om met gemak, coördinatie en vertrouwen te bewegen. Uw fysiotherapeut zal een persoonlijk behandel- en oefenprogramma opstellen om geleidelijk uw kracht en bewegingsvaardigheden op te bouwen.
**Evenwicht verbeteren – **Uw fysiotherapeut zal u oefeningen aanleren voor zowel de statische (zitten of stilstaan) en de dynamische balans (evenwicht bij bewegen). Uw fysiotherapeut zal deze oefeningen gaandeweg uitbreiden naar gelang uw vaardigheden toenemen.
**Kracht verbeteren – **Uw fysiotherapeut zal u oefeningen geven om spierzwakte aan te pakken of om uw spierkracht in het algemeen te verbeteren. Vooral het versterken van de spieren in de romp, heup en buik (de kern) helpen goed bij het verbeteren van het evenwicht. Verschillende vormen gewichtstraining kunnen worden gedaan met oefenbanden, die helpen om gewrichtsoverbelasting te voorkomen.
**Beweging verbeteren – **Uw fysiotherapeut zal specifieke activiteiten en behandelingen kiezen om normale beweging van stijve gewrichten te herstellen. Deze kunnen beginnen met “passieve” bewegingen die de fysiotherapeut voor u uitvoert en verder gaan met actieve oefeningen die u zelf doet.
**Flexibiliteit en houding verbeteren – **Uw fysiotherapeut zal vaststellen of en welke van uw spieren kort zijn en u leren om die voorzichtig te rekken. De fysiotherapeut zal ook uw houding beoordelen en u oefeningen aanleren om uw vermogen om een goede houding vast te houden te verbeteren. Een goede houding kan uw evenwicht verbeteren.
**Activiteitenniveau verhogen – **Uw fysiotherapeut zal activiteitendoelen met u bespreken en een oefenprogramma opstellen voor uw individuele behoeften en doelen. Uw fysiotherapeut zal u helpen om die doelen veilig, snel en effectief te bereiken.

Zodra uw oefenprogramma is afgelopen, kan uw fysiotherapeut aanbevelen dat u overstapt naar een oefengroepje om uw evenwichtsoefeningen voort te zetten en om de woonomgeving val-veilig te houden. Veel van dergelijke oefengroepjes bestaan, georganiseerd door ziekenhuizen, verzorgingshuizen en vrijwilligersgroepen.

Uw fysiotherapeut kan aanbevelen dat u overlegt met andere medische zorgverleners, zoals:

Een oogarts om uw zichtbehoeften te controleren
Een KNO-arts om u buiten- en binnenoor na te kijken.
Uw huisarts om uw huidige medicijngebruik te evalueren en te zien of uw evenwicht daardoor beïnvloed kan zijn.

Kan dit letsel of deze aandoening worden voorkomen?

Om evenwichtsproblemen te voorkomen zal uw fysiotherapeut u waarschijnlijk aanraden om:

Te blijven bewegen. Vermijd een zittend bestaan. Voer elke dag een uitdagende lichamelijke activiteit uit om uw spieren sterk en flexibel te houden en uw hart en longen sterk. Gebruik uw lichaam zo veel mogelijk om te lopen, trap te lopen, te tuinieren, af te wassen en voor andere dagelijkse dingen die u in beweging houden. Als u oefent of een fitnessprogramma volgt: ga er mee door!
Jaarlijkse gecontroleerd te worden op zicht en gehoor. Let op dat uw brilsterkte kloppend is.
Zorgvuldig om te gaan met chronische ziektes zoals diabetes, waarvan de lange termijn effecten evenwichtsproblemen kunnen opleveren. Deze complicaties kunnen grotendeels vermeden worden door het aanbevolen dieet en de medische richtlijnen van uw dokter aan te houden.
Uw medicijngebruik in de gaten te houden. Houdt bij welke medicijnen wellicht uw gevoel voor evenwicht kunnen beïnvloeden en praat er met uw dokter over.
Valincidenten direct aan uw dokter en fysiotherapeut te melden. Zij zullen de mogelijke oorzaken evalueren en aanpakken.