Kinderleukemie

Wat is kinderleukemie?

Leukemie is kanker van de bloedaanmakende cellen die zich in het beenmerg bevinden, het zachte binnenste van de meeste botten, waar bloedcellen worden aangemaakt. Als er sprake is van leukemie, produceert het lichaam verhoogde aantallen onvolgroeide bloedcellen, die “blasten” worden genoemd. Deze blasten groeien niet zoals het hoort; het grote aantal verkeerde gegroeide cellen kan in het beenmerg in de weg zitten van normale cellen.

Meestal zijn de witte bloedcellen aangedaan, maar ook andere types bloedcellen, zoals rode bloedcellen of bloedplaatjes kunnen betrokken zijn. Rode bloedcellen zijn verantwoordelijk voor het afleveren van zuurstof aan alle delen van het lichaam. Bloedplaatjes stollen het bloed om zo bloedingen te stoppen. Witte bloedcellen beschermen ons tegen infecties.

Een verminderd aantal normale cellen van een van deze types is schadelijk voor onze gezondheid. Een gebrek aan rode bloedcellen kan leiden tot bloedarmoede, waardoor vermoeidheid of ademhalingsmoeilijkheden ontstaan. Een laag niveau van bloedplaatjes kan leiden tot bloedingen en snelle bloeduitstortingen. Niet genoeg witte bloedcellen hebben verhoogd het risico op infectie. Omdat leukemie het bloed verandert is de ziekte systemisch en tast het hele lichaam aan. Leukemie is verantwoordelijk voor 30% van alle gevallen van kanker bij kinderen.

Types leukemie

Kinderleukemie is geclassificeerd in verschillende types, die als acuut of chronisch worden omschreven. Acuut betekent dat de kanker snel groeit. Chronisch betekent dat het langzamer groeit.

Acute leukemie komt vaker voor bij kinderen en kan in drie groepen worden onderverdeeld:

• Acute lymfoblastische leukemie (ALL) wordt met name bij jonge kinderen vastgesteld, meestal tussen 2 en 4 jaar oud. ALL komt meestal voor bij jongens, en onder latino of blanke kinderen en minder vaak onder african american kinderen.
• **Acute myeloïde leukemie **(AML) kan zich op elk moment in de kindertijd ontwikkelen, maar wordt meestal in de eerste twee levensjaren en in de tienertijd vastgesteld. AML komt bij alle geslachten en rassen even vaak voor. AML wordt ook acute myelocytaire leukemie of acute nonlymfatische leukemie genoemd.
• **Hybride of mixed-lineage leukemie **is een zeldzame vorm van leukemie, die karakteristieken van zowel ALL als AML heeft.
• **Juveniele myelomonocytaireleukemie **(JMML) is een andere zeldzame vorm van leukemie en niet acuut of chronisch.
• **Chronische myeloïde leukemie **(CML) en chronische lymfatische leukemie (CLL) zijn twee chronische vormen van leukemie, die zelden voorkomen en meestal bij oudere kinderen wordt gezien.

Informatie over deze minder vaak voorkomende chronische types leukemie en andere zeldzame vormen van kinderleukemie kan worden gevonden op de website van de American Cancer Society (zie de link hieronder voor de gedetailleerde gids).

Hoe voelt kinderleukemie ?

Kinderen met leukemie kunnen het volgende ervaren:

* Koorts
* Gewichtsverlies
* Botpijn
* Blauwe plekken of bloeding
* Zwakte of vermoeidheid
* Zwelling of [pijn](/wiki/pijn/) in verschillende delen van het lichaam

Als de leukemiecellen in het beenmerg toenemen en de normale cellen, waardoor bloedarmoede en bloedingen en infecties worden voorkomen, afnemen, kunnen kinderen zwak worden, vermoeid raken en zich in het algemeen niet goed voelen. Toegenomen bloedingen kunnen symptomen veroorzaken, zoals blauwe plekken, bloedneuzen, bloedend tandvlees of bleekheid. Als de leukemiecellen andere organen bereiken, kan zich zwelling en pijn voordoen in bijna elk deel van het lichaam. Kinderen houden van dingen doen en spelen. Als deze symptomen zich voordoen en kinderen minder meedoen aan spel, moeten ze onderzocht worden door een medische professional. Sommige andere ziektes kunnen vergelijkbare symptomen als leukemie hebben en zorgverleners kunnen onderzoek doen om de juiste diagnose te kunnen stellen.

Hoe wordt kinderleukemie vastgesteld?

Als een kind of tiener symptomen heeft, die op leukemie kunnen duiden, is een lichamelijk onderzoek en een volledige beoordeling van de medische voorgeschiedenis van het kind essentieel. Ouders moeten alle gevallen van kanker in de familie doorgeven, de symptomen die ze hebben waargenomen, hoe lang de symptomen al aanwezig zijn en elke andere risicofactor, zoals genetische factoren of eerdere behandeling met chemotherapie of bestraling.

Verschillende onderzoeken worden gebruikt om leukemie vast te stellen, waaronder bloedonderzoek, botonderzoek, en onderzoek van ruggenmergvloeistof. In het bloedonderzoek wordt het aanwezige aantal van elk type bloedcellen vastgesteld (een volledig bloedbeeld). De vorm van de cellen wordt onder de microscoop onderzocht. Als leukemie voorkomt in een kind laten de bloedonderzoeken vaak hogere aantallen van afwijkende, onvolgroeide witte bloedcellen zien – de hierboven genoemde “blasten” – en een verminderd aantal rode bloedcellen.

Aanvullend onderzoek wordt gebruikt om de leukemie te classificeren en om meer informatie te vergaren over de specifieke genetische samenstelling van de afwijkende cellen. Deze onderzoeken kunnen gedurende de behandeling herhaald worden om vast te stellen hoe goed het kind op de behandeling reageert.

Hoe kan een fysiotherapeut helpen bij kinderleukemie ?

De fysiotherapeut is een belangrijk lid van het team van zorgverleners, dat werkt met kinderen met leukemie. De doelen van fysiotherapiebehandeling van alle kinderen omvat:

• Pijn verlichten
• Kracht en beweging op peil houden
• Deelname aan activiteiten tijdens chemotherapie of andere behandelingen bevorderen

De meest voorkomende medische behandeling voor leukemie is chemotherapie. Chemotherapie wordt gegeven als een combinatie van verschillende medicijnen en kan op verschillende wijzen worden toegediend, zoals via een infuus of als een pil. Behandeling met chemotherapie voor het ALL type leukemie duurt meestal 2 tot 3 jaar. De behandeling voor het AML type leukemie duurt ongeveer 1 jaar.

Een andere mogelijke medische behandeling is een stamceltransplantatie (SCT). Bij deze behandelwijze worden stamcellen aan het kind met leukemie gegeven van een broer of zus, of een niet-familielid of soms van navelstrengbloed. De SCT wordt gebruikt om gezonde stamcellen in het beenmerg te vervangen.

Kinderen die chemotherapie krijgen kunnen last hebben van bijwerkingen, zoals misselijkheid, overgeven, haarverlies, mondzweren, verlaagd bloedbeeld, veranderingen in het gevoel vooral in de voeten, spierzwakte en vermoeidheid. De effecten van SCT kunnen vergelijkbaar zijn. De langdurige behandeling kan ook leiden tot zwakte en het niet meer met andere kinderen mee kunnen doen aan activiteiten. Fysiotherapeuten zullen manieren aanreiken om spel- en leeractiviteiten aan te passen en aan te moedigen om voortdurende deelname van het kind tijdens de behandeling mogelijk te maken.

Kan kinderleukemie worden voorkomen?

De precieze oorzaak van leukemie is niet bekend. Risicofactoren zijn zowel genetische als  omgevingsfactoren. Syndromen als dat van Down en Li-Faumeni en genetische stoornissen, zoals neurofibromatose en bloedarmoede van Fanconi, verhogen het risico voor het kind om leukemie te ontwikkelen. Geërfde aandoeningen van het immuunsysteem verhogen ook de kans op leukemie. Broers en zussen van een kind dat is gediagnosticeerd met leukemie hebben een iets verhoogd risico om de ziekte ook te ontwikkelen.

Omgevingsfactoren kunnen ook een rol spelen. Blootstelling aan chemotherapie, straling, inclusief prenatale radiografieën of andere chemicaliën kunnen het risico voor een kind om leukemie te ontwikkelen verhogen.

Kinderen en volwassenen die behandeld zijn voor een andere vorm van kanker met bepaalde soorten chemotherapie hebben een verhoogd risico om een tweede kankervorm – meestal AML – te ontwikkelen.