Ziekte van Alzheimer

Wat is de ziekte van Alzheimer?

De ziekte van Alzheimer is een voortschrijdende aandoening die hersencellen beschadigt en aantast hoe we praten, denken en omgaan met anderen. Het is de meest voorkomende oorzaak van dementie, een groep hersenaandoeningen, die vermindering van het geheugen en de capaciteit om dagelijkse activiteiten uit te voeren veroorzaakt.

Het risico op de ziekte van Alzheimer neemt toe met de jaren; men krijgt het zelden voor het 60ste jaar. Een familielid met de ziekte van Alzheimer verhoogt uw risico om het te krijgen, maar de meeste mensen met de ziekte hebben de ziekte niet in de familie.

Eén van de belangrijkste symptomen van de ziekte van Alzheimer is verwardheid. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor verwardheid, waarvan sommige omkeerbaar kunnen zijn indien vroeg ontdekt:

• Als verwardheid plotseling optreedt, neem dan direct contact op met een arts of neuroloog.
• Als verwardheid optreedt of erger wordt na een val of hoofdletsel, bel dan onmiddellijk 112 of de medische hulpdiensten, zodat een ambulance kan worden gestuurd.

Signalen en symptomen van Alzheimer

Er zijn 10 belangrijke waarschuwingssignalen voor mogelijke Alzheimer:

• Veranderingen in het geheugen, die het dagelijks leven overhoop gooien
• Problemen met nemen van beslissingen, vooral bij het plannen of oplossen van problemen
• Problemen met het afmaken van bekende taken
• Desoriëntatie in tijd en plaats
• Problemen met het begrijpen van visuele informatie of de manier waarop dingen fysiek in elkaar passen (ruimtelijke inzicht)
• De juiste woorden vinden in woord en geschrift
• Dingen op de verkeerde plaats leggen of het vermogen verliezen om uw stappen te herleiden
• Slecht of verminderd inschattingsvermogen over veiligheid
• Terugtrekking uit werk of sociale activiteiten
• Veranderingen in stemming of persoonlijkheid

Mensen met Alzheimer kunnen ook de weg kwijt raken op bekende plaatsen. In de latere stadia van de ziekte kunnen ze rusteloos worden en gaan dwalen, speciaal aan het einde van de middag en avond (dit wordt “sundowning” genoemd). Ze kunnen zich terugtrekken van familie en vrienden of dingen zien of horen die er niet echt zijn. Ze kunnen ten onrechte geloven dat anderen liegen, bedriegen of hen pijn proberen te doen.

Naast deze “cognitieve” symptomen kunnen mensen met de ziekte van Alzheimer in de latere stadia van de ziekte problemen ontwikkelen met het uitvoeren van simpele taken in het dagelijks leven. Uiteindelijk kunnen ze hulp nodig hebben bij het eten, baden, naar de wc gaan en aankleden. Het fysieke vermogen om te lopen blijft meestal intact tot het allerlaatste stadium van de ziekte; echter, ten gevolge van verwardheid en zorgen om veiligheid, kunnen mensen met de ziekte van Alzheimer hulp of een hulpmiddel nodig hebben om hen te helpen veilig te bewegen.

Hoe wordt de ziekte van Alzheimer vastgesteld?

De precieze oorzaak van de ziekte van Alzheimer blijft onbekend en is waarschijnlijk het gevolg van vele factoren, wat het stellen van een diagnose moeilijk maakt. Onderzoekers komen dichterbij het maken van een diagnose door het gebruik van hersenbeeldstudies zoals een CT (computed tomography) scan, MRI (magnetic resonance imaging), PET (positron emission tomography) scan of echo.

Deze testen kunnen afwijkingen laten zien in de hersenstructuur of –functie. Mentale functietests, ruggenmergpuncties, biomarkers en genetische testen kunnen ook gebruikt worden om te helpen een diagnose te stellen. Maar een definitieve diagnose kan alleen bij een autopsie worden gemaakt.

Uw fysiotherapeuten kunnen een integrale rol spelen bij het herkennen van vroege signalen of symptomen van de ziekte. Als zij bij u of een familielid herkennen dat signalen en symptomen die bij de ziekte van Alzheimer horen zich voordoen, zullen zij een gepaste verwijzing doen naar de juiste specialist.

Hoe kan een fysiotherapeut helpen bij Alzheimer?

Voor mensen met de ziekte van Alzheimer laat onderzoek zien dat:

• Fysieke activiteit het geheugen kan verbeteren.
• Regelmatige oefening de ontwikkeling van dementie en Alzheimer kan vertragen.
• Regelmatige oefening de achteruitgang in het vermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren bij mensen met Alzheimer kan vertragen.

Als bewegingsexperts kunnen fysiotherapeuten oefenprogramma’s ontwikkelen voor mensen met allerlei gezondheidsproblemen, inclusief de ziekte van Alzheimer.

In de eerste en middelste stadia van de ziekte van Alzheimer focussen fysiotherapeuten zich op het mobiel houden van mensen en het helpen door te gaan met hun rol in huis en de gemeenschap. In de latere stadia van de ziekte, kunnen fysiotherapeuten helpen om mensen zolang mogelijk de dagelijkse dingen te laten blijven doen, wat de last op familieleden en verzorgers vermindert. Fysiotherapeuten kunnen verzorgers en familie ook instrueren over het verbeteren van de veiligheid en regelen van de behoeftes van een familielid met de ziekte van Alzheimer. Fysiotherapie kan helpen om de kwaliteit van leven te verbeteren en mogelijk de noodzaak tot opname uit te stellen.

Mensen met de ziekte van Alzheimer ontwikkelen andere leeftijdgebonden aandoeningen, zoals artritis, vallen of botbreuken. Fysiotherapeuten zijn getraind om deze aandoeningen te behandelen bij met mensen met de ziekte van Alzheimer. Therapeuten houden rekening met de impact van de ziekte op andere gezondheidsaandoeningen, op gezondheid in het algemeen en op ieders vermogen om belangrijke instructies te begrijpen.

De therapeut kan verschillende leermethodes, technieken om instructies gemakkelijker te maken en unieke methodes gebruiken, waaronder:

• Visuele, verbale en fysieke aanwijzingen – De fysiotherapeut geeft visuele aanwijzingen zoals het aanwijzen van objecten of gebaren. Bijvoorbeeld, door beide handen boven het hoofd te houden kan men de persoon laten weten op te staan. Aanwijzingen kunnen ook verbaal gegeven worden met korte, simpele of een-staps instructies. Fysieke aanwijzingen, zoals het vasthouden van iemands hand om te gaan wandelen. Soms worden 2 of 3 verschillende technieken tegelijk gebruikt.
• Spiegelen – Met deze techniek dient de fysiotherapeut als ‘spiegel’, direct voor de persoon om te laten zien hoe te bewegen. Om de persoon te helpen zijn of haar rechterarm op te tillen, zou de linkerarm van de therapeut opgetild worden.
• Opsplitsen van taken – Fysiotherapeuten zijn getraind in het geven van stap-voor-stap instructies door het opsplitsen van de taak in korte simpele ‘onderdelen”, die apart uitgevoerd worden. Bijvoorbeeld, als de therapeut een persoon wil leren om veilig van liggend in bed naar zittend in een stoel te komen, kan de therapeut de persoon in aparte stappen laten oefenen om op de zij te rollen, dan omhoog te drukken naar zit, dan naar een stoel te gaan.
• Ketenen – De fysiotherapeut kan stap-voor-stap instructies geven door de ene stap aan de andere vast te maken tot een ingewikkelder patroon. Deze techniek wordt gewoonlijk gebruikt zodra het opsplitsen van taken succesvol is geweest en brengt de verschillende bewegingsstappen, van liggen in bed tot zitten in een stoel, samen in een vloeiende beweging.
• Hand in hand begeleiding – De fysiotherapeut neem de hand of een ander lichaamsdeel van de persoon die wil bewegen of een taak wil volbrengen en geleidt dat lichaamsdeel door de beweging.

Hoewel mensen met de ziekte van Alzheimer meestal het vermogen om te lopen tot in de laatste stadia van de ziekte behouden, kunnen evenwichts- en coördinatieproblemen leiden tot problemen bij het lopen. De fysiotherapeut zal de spieren trainen om te “leren” reageren op veranderingen in de omgeving, zoals ongelijke of instabiele oppervlakken.

Train familieleden en verzorging

De familie en verzorger kan instructie nodig hebben over het veilig bewegen, tillen en verplaatsen van de persoon met de ziekte van Alzheimer om letsel bij de verzorger en de persoon met Alzheimer te voorkomen. In aanvulling op hands-on verzorging verstrekken fysiotherapeuten training voor verzorgers om de veiligheid te verbeteren en het risico op letsel te verminderen. Bijvoorbeeld, de therapeut kan verzorgers laten zien hoe aangepaste apparatuur en hulpmiddelen, zoals speciale zitsystemen, wandelstokken, of lange grijpers, gebruikt worden en hoe goede ‘lichaamshouding” (de manier waarop je fysiek beweegt om een taak uit te voeren) wordt gebruikt.

Kan de ziekte van Alzheimer worden voorkomen?

Hoewel het antwoord op deze vraag nog steeds onbekend is, hebben vele onderzoeken aangetoond dat mensen die fysiek actief zijn ook op latere leeftijd minder kans hebben dan zittende mensen op cognitieve achteruitgang of dementie als ze ouder worden.

Sommige onderzoeken suggereren dat verhoogde cardiorespiratoire fitness zelfs hersenatrofie kan voorkomen. Uw fysiotherapeut kan een oefenprogramma ontwikkelen om u te helpen om uw kansen op een gezonde ouderdom te vergroten.